Selecione

Liber VI

Sextus dispersos per mundi climata fratres Mirificis precibus revocantem scribit in unum, Quo per apostolicum sua confirmante statuta Succrevit, nomenque novum novus Ordo receipt.

 

1 Recta resistendi vitiis praecepta docente 
Francisco, fatis animas exponere iussi, 
In tria sex abeunt mundi confinia, bini 
Et bini. Franciscus eis benedicit, et ipse 
5 In quartum contentus abit cum milite solo. 
Praelia quis numeret quibus, in diversa profecti, 
Virtutum pedibus vitiorum colla prementes, 
Contrivere caput serpentis ubique reperti, 
Omnes ad mortem peccati fune trahentis? 


10 Sed quos Franciscus tenere dilexerat, aegre 
Passus abesse diu, rogat ut per climata mundi, 
Dispersos qui discipulos collegit in unum 
Matris ad exsequias, sparsos quoque congreget istos. 
Vota viri movere Deum; simul et semel omnes 
15 Et sine condicto redeunt, quos Spiritus idem 
Colligit in punctum longo licet orbe remotos 
Mirari non sufficiunt, quae causa reverti 
Tam subito compellat eos; Franciscus et ipse 
Obstupet effectum cui causam praebuit orans. 
20 Visibus alternis hi gaudent huius, hic horum, 
Et quid pertulerint in itu redituque loquuntur. 


Innocuos victus et spiritualia fratrum 
Gaudia zelantes nullo turbata tumultu, 
Quatuor accedunt diversi, qui sub eodem 
25 Arma capessentes ductore, nocivaque mundi 
Blandimenta sequi renuentes, bella malignis 
Indicunt furiis stolidaeque silentia carni. 
Cum tot apostolici numerum complente senatus 
Francisco sociis, rumor diffunditur; et sunt 
30 Tempora qui dicant instare novissima mundi, 
Cuius inauditus finem praenuntiet Ordo. 
Sed cor Francisci dilatant gaudia, quando 
Quilibet accedens vitiis indicere bellum 
Aggreditur; non conditio, fortuna vel aetas 
35 Ulla recusatur: veniens admittitur omnis 
Et sine delectu, bonus et malus, altus et imus, 
Rusticus et miles, ignobilis et generosus, 
Clericus et laicus, rudis et discretus, egenus 
Et dives, servus et liber, sanus et aeger; 
40 Affectuque pio Franciscus suscipit omnes. 
Eius eos documenta trahunt, exemplaque vitae 
Irreprehensibilis verbis adhibentia pondus. 


Neve per ambages eius doctrina vagetur, 
Fratribus instituit praesentibus, unde futuris 
45 Eniteat quid agant, quidquid decrevit agendum, 
In scriptis redigens, Evangeliique tenore 
Sic fieri debere docens. Ne vero videri 
Possit inauditi temerarius Ordinis auctor 
Et quasi praesumens de se nimis ardua, quidquid 
50 Dictat apostolico vult perpetuare registro. 
Cumque gubernaret pater illustrissimus orbem, 
Qui privative nocuus, proprieque vocari 
Utilis Ecclesiae meruit pater, ardua calcans, 
Pressa levans, reges terrae qui nominis umbra 
55 Terruit, Ecclesiae mundum subiecit, et ensem 
Caesaris ense Petri domuit, memorandus in aevum; 
Tanti Francisco placuit patris auspice ductu 
Consilioque super dictis procedere rebus; 
Quoque statutorum gravitas authentica summam 
60 Perpetuet, Romam proficiscitur, a memorato 
Patre petiturus, ut discutiendus ab ipso 
Sedis apostolicae novus impetret Ordo favorem. 


Aggrediensque viam, quosdam de fratribus ipsis 
Assumit comites. Quibus ingredientibus Urbem, 
65 Exsistens vir sanctus ibi, Guido nomine, praesul 
Assisii, quaerit quae Romam causa videndi 
Ipsos impulerit, perpensaque complacet illi 
Causa: timebat enim ne se transferre pararent; 
Consiliumque suum rebus concedit agendis. 


70 Deinde Sabinensis pater, antistesque Iohannes 
De Sancto Paulo, quo nullum curia de tot 
Magnis totque bonis maiorem vel meliorem 
Tunc habuit, clementer eos confortat, honeste 
Suscipit, humane tractat, gratanter honorat. 


75 Sed metuens ne forte cadant humanitus; ex quo 
Ordinis exciderit novitas et fervor in auras 
Exspirans evanuerit, suadere laborat 
Ut non circumeant nostri contagia saecli, 
Immo monasterii latebras eremive subintrent. 
80 Franciscus: “Quid”, ait, “vir magne, vir inclyte, claustris 
Aut eremis haerere mones, quos publica mundi 
Cura petit? Qui nec tantummodo ferre tenemur 
Pro nobis, verum pro fratribus arma tuendis, 
Vis ut omittamus medicinam pestibus orbis 
85 Ferre salutiferam, soli salvere volentes? 
Communi propriam scelus est praeferre salutem; 
Sed reparare reos et condescendere lapsis 
Hic meus est labor, haec mea crux quam baiulo; Christum 
Sic affecto sequi, nec eum secus esse sequendum 
90 Ex ipsis Evangelii considero verbis”. 


Tanto Francisci motus fervore Iohannes, 
Ad faciem Papae, quem consultare volebat, 
Introducit eum: fratres comitantur euntem. 
Adventusque sui causas referentibus aptas 
95 Provenit ex facili Papae favor; omnia cedunt 
Ad votum, nullamque ferunt omnino repulsam. 
Sic impetrato quidquid duxere petendum, 
Restat ut abscedant, et Papa licentiat ipsos 
Et benedicit eis, iniungens ut gradiantur 
100 Quo passu coepere gradi, terrasque per omnes 
Doctrinam Christi promulgent, et vitiorum 
Fluctibus absorptos virtutum nave reportent. 


Vere Franciscum summo divina favore 
Gratia prosequitur, cuius succedere dono 
105 Miratur sibi tam propere tot prospera. Iure 
Iurando fecit Deus illum crescere; non est 
Inventus similis illi protendere legem 
Excelsi, servire Deo, contemnere mundum, 
Praeesse sibi, prodesse suis, convertere pravos, 
110 Emendare bonos, operari quidquid oportet. 


Exhilarat tanti Franciscum visio patris, 
A quo dimissus sanctorum limina Petri 
Visitat et Pauli, fratresque reducit ovantes. 
Alternoque viae relevant sermone laborem: 
115 Quam placide tractarit eos clementia Papae, 
Quam ferale suo moderamine quemque moveri, 
Quam sit incundum fratres habitare sub uno. 
Dumque diem fallunt et multa loquuntur eundo, 
Imperceptibili motu pars multa diei 
120 Transit et ingeminat motusque calorque laborem, 
Membraque debilitat resolutio multa vaporum. 
Fessi considunt in humum, quos hora laborque 
Extenuans et causa fames urgentior istis 
Ad refocillandas animas invitat; at ipsum 
125 Quo recreentur abest, propter deserta locorum. 


Sed quia deesse nequit divina fidelibus unquam 
Cura suis, vir adest, ex cuius munere laeti 
Panem suscipiunt: incognitus ille recedit. 
Ipsi vero stupent, et ad ulteriora supernae 
130 Munera sperandum bonitatis voce fideli 
Admonet alterutrum, quibus est fiducia summi 
Certa boni, spem praeterito faciente futuri. 


Panem qui superest, fragmentaque lecta reservat 
Extenso spelunca sinu, paucisque diebus 
135 Conversantur ibi pariter, nec abire liberet; 
Sed species suspecta loci, quem densa virore 
Gramina perpetuo decorant, quem mille colorum 
Flores vermiculant, illectis ne rationem 
Sensibus impediat, prohibet residere volentes. 
140 Suscipit optatos vallis dilecta Spoleti. 
Hic Patarinorum multos seduxerat error, 
Sed Christi Franciscus oves ad ovile reducit. 


Erudiensque rudes sedet excellenter in ore 
Ipsius verbum Domini, quasi iaspis in auro, 
145 Ros in agris, flos in virgultis, ignis in aula: 
Divinaque fide mentes ut iaspis adornat, 
Ut ros humectat, ut flos delectat, ut ignis 
Illustrat, captosque sua dulcedine sensus 
Mulcet, et humani penetrat penetralia cordis, 
150 Inde probabilius compuncti fortius instant, 
Ut qui tam celebrem didicit divinitus artem, 
In fratres admittat eos, partemque ferendi 
Concedens oneris, partem concedat honoris. 
Ille suis insignit eos insignibus; Ordo 
155 Crescit in immensum, sed adhuc sine nomine res est. 


Vult ergo suus huic opifex imponere certum 
Nomen, et instituit dicatur ut Ordo Minorum. 
Et merito: quis enim minor illo, quem neque potus 
Aut cibus impinguat, nec diplois aut toga densat, 
160 Nec decus aut ditio sublimat, qui sibi cunctos 
Se nulli praeferre studet, qui vilia mundi 
Appretians, pretiosa sibi vilescere cogit, 
Qui ne deficiat in Christo, deficit in se? 
Tales Franciscus recte vocat ergo Minores: 
165 Ianua caelestis maioribus est nimis arcta. 


Postquam per nomen novus hic innotuit Ordo, 
Franciscum sociosque suos utcumque fovebat 
Stramine tecta putri deserta domuscula, tignos 
Praetendens graciles, paucis statura diebus 
l70 Paupertasque suis cultoribus ipsa placebat: 
Donec praeteriens onerati ductor aselli 
Rusticus inferret fatuo fastidia verbo, 
Poscere qui latebras pluvia vehemente coactus 
Affuit et proprium sic est affatus asellum: 
175 “Intra securus, brunelle, iuvabimus istam 
Quandocumque domum”. Quasi diceret: Hi quoque fraters 
Intendunt cumulare domos. Promissa perosus 
Edita Franciscus intellectumque latentem, 
Ad loca se transfert non sollicitanda procaci 
180 Voce viatorum, solitaeque domestica paci.